Türkiye İş Kurumu, Türkiye genelinde iş arayan vatandaşlara kamu ve özel sektörde çeşitli istihdam fırsatları sunan güvenilir bir kurumdur. Ancak birçok kişinin aklında benzer bir soru vardır: İŞKUR’dan işe girenler işten çıkarılabilir mi? Bu sorunun cevabı, çalışılan kurumun yapısına, sözleşme türüne ve işin niteliğine göre değişiklik gösterir.
Bu rehberde, İŞKUR aracılığıyla işe girenlerin hangi durumlarda işten çıkarılabileceğini, yasal dayanaklarını ve çalışanların sahip olduğu hakları ayrıntılı şekilde ele alacağız. İşte ayrıntılar!
İŞKUR Üzerinden İşe Başlama Süreci ve Çalışma Türleri
İŞKUR, iş arayanlarla işverenleri buluşturan devlet kurumudur. Kurumun en önemli görevlerinden biri, vatandaşlara işe yerleştirme desteği sağlamaktır. İŞKUR üzerinden işe giren kişiler, farklı istihdam türlerinde çalışabilir:
- Özel sektör iş ilanları üzerinden işe girenler, işverenin kendi personeli olarak işe başlar.
- TYP (Toplum Yararına Program) kapsamında çalışanlar, geçici süreli olarak kamu kurumlarında görevlendirilir.
- Kamu personeli alımlarında İŞKUR sadece aracıdır; atama ve işten çıkarma işlemleri ilgili kurumun inisiyatifindedir.
Dolayısıyla, İŞKUR’dan işe girmek tek bir çalışma biçimini ifade etmez. Bu nedenle işten çıkarılma koşulları da farklılık gösterir.
Özel Sektörde İŞKUR Üzerinden İşe Girenler İşten Çıkarılabilir Mi?
Evet, özel sektörde İŞKUR üzerinden işe girenler işten çıkarılabilir. Bu durumda İŞKUR’un rolü sadece aracılık yapmaktır. Çalışan, işe başladığı andan itibaren işverenin çalışanı olur ve 4857 Sayılı İş Kanunu’na tabi hale gelir.
İşveren, kanunda belirtilen geçerli nedenler varsa çalışanı işten çıkarabilir. Örneğin:
- İş yerinde disiplin kurallarına aykırı davranışlar
- Devamsızlık veya görev ihlali
- Verimlilik düşüklüğü veya performans yetersizliği
- İş yerinin kapanması, küçülme veya ekonomik nedenler
Bu gibi durumlarda işveren, yasal gerekçelerle çalışanla yollarını ayırabilir. Ancak işten çıkarma işlemi keyfi olamaz. İşverenin yazılı bildirim yapması, işçiye kıdem ve ihbar tazminatlarını ödemesi gerekir.
TYP Kapsamında Çalışanlar İçin Durum Nedir?
İŞKUR’un Toplum Yararına Programı (TYP) kapsamında çalışanlar, geçici süreli olarak kamu kurumlarında görevlendirilir. Bu programlar genellikle 6 ila 9 ay sürer.
TYP çalışanları kadrolu personel sayılmaz ve sözleşmeleri süreli olduğu için belirlenen süre sonunda iş otomatik olarak sona erer. Ancak bazı durumlarda sözleşme süresi dolmadan da işten çıkarılma yaşanabilir. Örneğin:
- Görevini aksatan veya işe geç gelen personel
- Disiplin kurallarını ihlal eden çalışan
- Kurumun belirlediği çalışma şartlarına uymayan kişiler
Bu durumlarda, ilgili kurum İŞKUR’a bildirimde bulunur ve çalışanın programdan çıkarılması talep edilir. Yani, TYP çalışanları da bazı şartlarda işten çıkarılabilir.
Kamuda İŞKUR Üzerinden Çalışanların Durumu
Bazı kamu kurumları personel alımında İŞKUR aracılığıyla başvuru kabul eder. Bu kişiler genellikle sözleşmeli personel veya işçi statüsünde görevlendirilir. Bu durumda da işten çıkarılma, kurumun bağlı olduğu mevzuata göre yapılır.
Sözleşmeli çalışanlar, sözleşme şartlarını ihlal ederlerse veya kurumun ihtiyaçları doğrultusunda kadro kaldırılırsa işten çıkarılabilir. Ancak devlet kadrosuna atanan memurlar farklı bir statüye sahiptir. İŞKUR memur alımı yapmaz; dolayısıyla memurlar, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre güvence altındadır ve özel prosedürler dışında işten çıkarılamazlar.
İŞKUR Üzerinden İşe Girenlerin Hakları Nelerdir?
İŞKUR aracılığıyla işe başlayan herkes, çalıştığı kurumun statüsüne göre yasal haklara sahiptir. Bunlar arasında:
- Sigorta primi ödemesi (SGK)
- Asgari ücret veya daha yüksek maaş hakkı
- Yıllık izin, resmi tatil ve hafta tatili hakkı
- İhbar ve kıdem tazminatı hakkı (özel sektör çalışanları için)
- İşten çıkarılma durumunda İŞKUR işsizlik ödeneği
Özellikle özel sektörde çalışan kişiler, İş Kanunu’nun 17. ve 18. maddelerine göre koruma altındadır. Yani işveren geçerli neden olmadan işten çıkarma yaparsa çalışan işe iade davası açabilir.
İşten Çıkarılanlar Yeniden İŞKUR’a Başvurabilir Mi?
Evet, işten çıkarılan kişiler yeniden İŞKUR’a kayıt yaptırabilir ve yeni ilanlara başvurabilir. İŞKUR, her işsiz bireye yeniden istihdam fırsatı sağlamaktadır. Ayrıca işten çıkarılan kişi, gerekli şartları sağlıyorsa işsizlik maaşı da alabilir. Bunun için:
- Son 3 yılda en az 600 gün sigorta primi ödenmiş olması
- İşten çıkarılmadan önce son 120 gün kesintisiz çalışmış olması
- Kendi isteğiyle işten ayrılmamış olması gerekir.
Bu koşulları taşıyan herkes, İŞKUR işsizlik ödeneğinden faydalanabilir.
Sonuç olarak, İŞKUR’dan işe girenler işten çıkarılabilir, ancak bu durum tamamen çalıştıkları kurumun statüsüne, sözleşme türüne ve iş kanununa bağlıdır. İŞKUR, sadece işe alım sürecinde aracı konumundadır; işten çıkarma yetkisi işverene veya ilgili kuruma aittir. Yine de çalışanlar, işten çıkarılma durumunda yasal haklarını koruyabilir ve İŞKUR üzerinden yeni iş fırsatlarına başvurabilirler.